Ο.Α.Σ.Θ.: Ένα διαχρονικό σκάνδαλο

Σε μια περίοδο ύφεσης, σε σύγκριση με τις οξείες κινητοποιήσεις στο πεδίο των αστικών συγκοινωνιών της πόλης της Θεσσαλονίκης το προηγούμενο διάστημα, δημοσιεύουμε απόσπασμα από κείμενο του οικονομολόγου Γ. Τοζίδη, που αποτέλεσε την εισήγησή του στην εκδήλωση με θέμα «Οι αστικές συγκοινωνίες στην πόλη μας και ο ρόλος του ΟΑΣΘ», που διοργάνωσε η δημοτική παράταξη Ριζοσπαστική Ενωτική Κίνηση Καλαμαριάς, τη Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2016. 

Στόχος να φωτίσουμε βασικά στοιχεία ενός δημόσιου διαλόγου που χρειάζεται να προβληθεί, αφού αφορά το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της μετακίνησης, χιλιάδων πολιτών.

Tου Γιώργου Τοζίδη
Η τελευταία οικονομική συμφωνία μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και του Ο.Α.Σ.Θ. κυρώθηκε με το Ν. 2898/2001 και προέβλεπε διάρκεια μέχρι τις 31.12.2009. Με το Ν. 3652/2008 η διάρκεια της οικονομικής συμφωνίας παρατάθηκε μέχρι δύο έτη μετά την ολοκλήρωση των έργων του μετρό(!). […] 

Ουσιαστικά, η διάρκεια είναι, πλέον αόριστη, για πρώτη φορά από το 1957, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τον κομπασμό του τότε αντιπροέδρου του Ο.Α.Σ.Θ. και σημερινού προέδρου του κ. Χ. Στεφανίδη («Τα Νέα του ΟΑΣΘ», Ιαν. - Απρ. 2008) «ότι για πρώτη φορά δεν υπάρχει συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης της σύμβασης και ότι αυτή θα είναι σε ισχύ τουλάχιστον μέχρι το 2020». 

Σύμφωνα με τον Κανονισμό 1370/2007/23.10.2007 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο άρθρο 4 παρ. 3 προβλέπεται ότι «η διάρκεια των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας είναι περιορισμένη και δεν υπερβαίνει τα δέκα έτη για υπηρεσίες με αστικά και υπεραστικά λεωφορεία και τα δεκαπέντε έτη για υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών με σιδηροδρομικά ή άλλα μέσα σταθερής τροχιάς». 

Σύμφωνα με το άρθρο 12, ο Κανονισμός ισχύει από τις 03.12.2009 και αυτό εξηγεί την εσπευσμένη ανανέωση της οικονομικής συμφωνίας ελληνικού Δημοσίου και Ο.Α.Σ.Θ. το 2008 (η αρχική οικονομική συμφωνία έληγε στις 31.12.2009).

Κέρδη μετόχων και χρηστών 

Το επιχειρηματικό κέρδος των μετόχων του Ο.Α.Σ.Θ. προσδιορίζεται με σταθερά ποσοστά επί των πάσης φύσεως εσόδων του και επί των παγίων του Οργανισμού (κυρίως την αξία κτήσης των λεωφορείων) και καταβάλλεται μαζί με την αντισταθμιστική καταβολή, δηλαδή προκαταβάλλεται από την αρχή του έτους παράλληλα με την καταβολή της επιχορήγησης. 

Με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν με την κυβερνητική απόφαση (Φ.Ε.Κ. Β2283/26.08.14), το επιχειρηματικό κέρδος των μετόχων του Ο.Α.Σ.Θ. ανήλθε την περίοδο 2009 - 2014 σε 100 εκατ. ευρώ περίπου. Με την ίδια απόφαση «κατοχυρώνεται» το επιχειρηματικό κέρδος και για τα έτη 2015 - 2017, το οποίο προβλέπεται να ανέλθει σε 50 εκατ. ευρώ περίπου. 

Για το 2015, μετά την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων που έγινε το 2014, προβλεπόταν μείωση της αντισταθμιστικής καταβολής (δημόσια επιχορήγηση) κατά 38 εκατ. ευρώ, η οποία θα επιβάρυνε αποκλειστικά τους χρήστες και τις χρήστριες των αστικών συγκοινωνιών, που είναι κυρίως τα φτωχά λαϊκά στρώματα αφού προβλεπόταν ισόποση αύξηση των εσόδων του Ο.Α.Σ.Θ. 

Δηλαδή σε περίοδο φτώχειας και μεγάλης μείωσης των εισοδημάτων των λαϊκών στρωμάτων προβλεπόταν ότι μέσα σε ένα έτος θα αφαιρείτο από το εισόδημά τους επιπλέον 38 εκατ. ευρώ. 

Το 2014 το υπουργείο Μεταφορών παρουσίασε τις ΚΥΑ ως βελτιώσεις της οικονομικής συμφωνίας με τον Ο.Α.Σ.Θ. (μη προσφυγή στη διαιτησία, αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του επιχειρηματικού κέρδους, επιβάρυνση του Ο.Α.Σ.Θ. εάν δεν επιτευχθούν τα προβλεπόμενα οικονομικά μεγέθη -π.χ. αύξηση εσόδων κατά 80% σε σύγκριση με το 2013).

Βελτιώσεις για ποιον; 

Όμως στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε από το υπουργείο, ενώ κατοχυρώθηκε νομοθετικά η παράταση του χρόνου κυκλοφορίας των λεωφορείων από 15 σε 20 χρόνια (ήταν 12 μέχρι το 2008), χωρίς καμιά επιπλέον πρόβλεψη για τη συντήρησή τους, ώστε να μην προκύψουν προβλήματα ασφάλειας ή επιβάρυνσης του περιβάλλοντος (προβλήματα που τα βλέπουμε και τα υφιστάμεθα στις καθημερινές μετακινήσεις μας), ενώ κατοχυρώθηκε η μείωση του αριθμού των λεωφορείων που κυκλοφορούν καθημερινά και ιδιαίτερα τα σαββατοκύριακα και κατά τη θερινή περίοδο, ενώ καταργήθηκε η κυκλοφορία των λεωφορείων μετά τις 12 το βράδυ [όλα τα παραπάνω χωρίς να έχουν συνταχθεί οι προβλεπόμενες μελέτες από το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (Σ.Α.Σ.Θ.)], δεν κατοχυρώθηκαν νομοθετικά ούτε η κατάργηση του δικαιώματος του Ο.Α.Σ.Θ. να προσφεύγει στη διαιτησία ούτε η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του επιχειρηματικού κέρδους αλλά ούτε και η υποχρέωση του οργανισμού να επιβαρυνθεί την όποια αρνητική απόκλιση των προβλεπόμενων οικονομικών μεγεθών. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ο.Α.Σ.Θ. έχει εισπράξει το σύνολο του κόστους αγοράς των 90 λεωφορείων, που συμπλήρωσαν 15 χρόνια κυκλοφορίας και θα έπρεπε να αντικατασταθούν, μέσω των αποσβέσεων που επιβαρύνουν τη δημόσια επιχορήγηση. 

Τα παραπάνω ποσά θα έπρεπε, σύμφωνα με το νόμο, να «εντάσσονται σε ειδικό λογαριασμό… για τη χρηματοδότηση ανανέωσης στόλου και λοιπών παγίων αυτού». Έχει ελεγχθεί ο συγκεκριμένος λογαριασμός; 

Επίσης, ο περιορισμός του αριθμού των λεωφορείων, που έχει την υποχρέωση να κυκλοφορεί ο Ο.Α.Σ.Θ., συνιστά ουσιαστικά μείωση του παρεχόμενου έργου χωρίς ανάλογη μείωση του τιμήματος/ επιχειρηματικού κέρδους. Νόμιμο; Ίσως. Ηθικό; Σίγουρα όχι.

Ενδεικτικά στοιχεία για την αδιαφάνεια 

Τα οικονομικά στοιχεία του Ο.Α.Σ.Θ. χαρακτηρίζονται από μεγάλη αδιαφάνεια καθώς δεν υπάρχει κανένας έλεγχος στα έσοδα (η έκδοση των εισιτηρίων και των καρτών γίνεται από τον ίδιο τον Οργανισμό κατά παρέκκλιση των όσων ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες) και στα έξοδα (π.χ. μεγάλη αύξηση των μεταβλητών δαπανών), αλλά και στη διοικητική λειτουργία του Οργανισμού (κυρίως προσλήψεις, προμήθειες). 

Ενδεικτικά στοιχεία για την αδιαφάνεια των οικονομικών στοιχείων του Ο.Α.Σ.Θ. είναι:

1. Ενώ η τιμή των εισιτηρίων αυξήθηκε το 2010 κατά 60% (από 0,50 ευρώ σε 0,80 ευρώ), τα έσοδα του Ο.Α.Σ.Θ. αυξήθηκαν κατά 22,6% (2011), 13,9% (2012) και 14,6% (2013) σε σύγκριση με το 2010 παρά την, ομολογημένη από τον ίδιο τον πρόεδρο του Ο.Α.Σ.Θ., αύξηση του αριθμού των επιβατών. Ακόμη και εάν συνυπολογισθεί ολόκληρο το ποσοστό της εισιτηριοδιαφυγής (περίπου 20% σύμφωνα με το Σ.Α.Σ.Θ.), και πάλι το ποσοστό αύξησης των εσόδων υπολείπεται σημαντικά του ποσοστού αύξησης της τιμής των εισιτηρίων. 
2. Οι έλεγχοι που έγιναν από το ελληνικό Δημόσιο για προηγούμενες χρήσεις θα πρέπει να δημοσιοποιηθούν ώστε οι πολίτες της Θεσσαλονίκης αλλά και οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί να γνωρίζουν τι συμβαίνει στον Ο.Α.Σ.Θ. Ιδιαίτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί στον υπολογισμό των εσόδων, τις μεταβλητές δαπάνες του Ο.Α.Σ.Θ. (κυρίως καύσιμα), που αυξήθηκαν την περίοδο 2009 - 2011 κατά 67%. 
3. Σημαντικό κτύπημα στην αδιαφάνεια των εσόδων του Ο.Α.Σ.Θ. θα αποτελέσει η καθιέρωση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου (ή «έξυπνο εισιτήριο») και θα διευκολύνει τη διαμόρφωση τιμολογιακής πολιτικής διαφόρων ταχυτήτων (με βάση κοινωνικά, χιλιομετρικά και άλλα κριτήρια). Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή πρακτική, η έκδοση των ηλεκτρονικών εισιτηρίων ανατίθεται στο δημόσιο οργανισμό που εποπτεύει τις αστικές συγκοινωνίες. Αντίθετα, στην πόλη μας, ο Ο.Α.Σ.Θ. πιέζει με κάθε τρόπο να αναλάβει την έκδοση των ηλεκτρονικών εισιτηρίων επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να διασφαλίσει την αδιαφάνεια των εσόδων του. 

Καθυστερημένες οφειλές στο Ι.Κ.Α. 

Τον Δεκέμβριο του 2014 (με την πολιτική αλλαγή να επίκειται), στον τελευταίο νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου, έγινε μια ακόμη χαριστική πράξη για τον Ο.Α.Σ.Θ.: 

Ρυθμίστηκαν άτοκα οι καθυστερημένες οφειλές του Ο.Α.Σ.Θ. στα ασφαλιστικά ταμεία που ανέρχονταν, για το χρονικό διάστημα από 01.01.2012 μέχρι 30.06.2014, στο ποσό των 42 εκατ. ευρώ με την υποχρέωση εξόφλησής τους μέχρι τις 31.12.2017 με την καταβολή μηνιαίων δόσεων, ενώ προβλεπόταν και η εφάπαξ χορήγηση ασφαλιστικής ενημερότητας με λήξη τις 31.12.2017. Επίσης, χαρίστηκαν οι προσαυξήσεις και τα πρόστιμα.

Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν διασταυρωθεί, οι μέτοχοι του Ο.Α.Σ.Θ., την ίδια περίοδο, ελάμβαναν κανονικά το μέρισμα που τους αναλογεί. 

Αυτό σημαίνει ότι για τα «επίδικα» έτη, που έγινε η χαριστική ρύθμιση, ο Ο.Α.Σ.Θ. επέλεξε να διανείμει μερίσματα συνολικού ύψους 42 εκατ. ευρώ περίπου (2012: 16.903.937,30 - 2013: 16.877.275,06 - 2014: 8.225.000). Δηλαδή ο Ο.Α.Σ.Θ. πλήρωσε τους μετόχους του και άφησε απλήρωτες τις ασφαλιστικές εισφορές… 

Κατά τη γνώμη μου, προκύπτει σοβαρό ζήτημα όσον αφορά στην καταβολή της αντισταθμιστικής καταβολής (δημόσια επιχορήγηση), κατά το χρονικό διάστημα που ο Ο.Α.Σ.Θ. δεν τηρούσε τις υποχρεώσεις του προς τα ασφαλιστικά ταμεία.

Σημαντικό ζήτημα που απαιτεί ουσιαστικό έλεγχο είναι οι σχέσεις του Ο.Α.Σ.Θ. με τον συνεταιρισμό «Ηρακλής» (τα μέλη του είναι και μέτοχοι του Ο.Α.Σ.Θ.) που «φέρεται» ως ιδιοκτήτης των αμαξοστασίων στη Σταυρούπολη και το Φοίνικα. 

Θα πρέπει να διερευνηθεί ο τρόπος απόκτησης των οικοπέδων (χρηματοδότηση), εάν προβλέπεται αποκλειστική χρήση ως αμαξοστασίων αλλά και η διαδρομή των μισθωμάτων από τον Ο.Α.Σ.Θ. μέχρι τα μέλη του συνεταιρισμού.  

ΠΗΓΗ: epohi.gr

Posted in: Μ.Μ.Μ.,ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ,ΠΟΛΙΤΙΚΗ,ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ